Podatek od towarów i usług (VAT)

***aktualizacja 26.06.2023 r.***

Kwestie związane z VAT budzą wiele wątpliwości wśród producentów – zwłaszcza, że temu podatkowi podlegają wszyscy producenci – o ile nie są zwolnieni z jego stosowania. Warto przy tym pamiętać, że osoba fizyczna dokonująca nawet sporadycznej sprzedaży produktów wytworzonych w ramach gospodarstwa domowego może, na gruncie przepisów ustawy o VAT, być traktowana jako podatnik tego podatku. W naszym tekście skoncentrujemy się na sytuacjach, w których nie stosuje się przepisów VAT-owskich – pomijamy więc możliwe sytuacje, że ktoś może zrezygnować ze zwolnienia. Ponadto nie odnosimy się do #działów specjalnych produkcji rolnej [link do odpowiedniej zakładki], jak też do wyrobów akcyzowych.

Warto natomiast podkreślić, że tekst publikujemy z uwzględnieniem istotnych dla nas zagadnień zmian, które zostały wprowadzone w przepisach VAT w listopadzie 2019 r. – przy czym część ze zmian weszła w życie 1 kwietnia 2020 r.

Postaramy się zagadnienie uporządkować, mając na względzie najczęstsze wśród lokalnych producentów sytuacje. Trzeba pamiętać, że oprócz podatku VAT, istnieje również #podatek dochodowy od osób fizycznych [link do odpowiedniej zakładki] i nie można tych podatków utożsamiać. Zachęcamy też do zapoznania się z tekstem o dokumentowaniu sprzedaży, gdzie nie tylko wyjaśniamy, lecz również udostępniamy przydatne wzory faktur do wykorzystania [link do odpowiedniej zakładki].

Zacznijmy od sprawy podstawowej: w kontekście „produktu lokalnego”. Zwolnienie z VAT może nastąpić wyłącznie w dwóch przypadkach:

Wariant I: dostawa produktów rolnych z własnej działalności

Co jest zwolnione: dostawa #produktów rolnych pochodzących z własnej #działalności rolniczej, dokonywaną przez #rolnika ryczałtowego oraz świadczenie #usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Za #produkt rolny uważa się również wszystko, co zostało wyprodukowane w ramach #RHD [link do odpowiedniej zakładki];

Rodzaj zwolnienia: przedmiotowe

Kwota przychodu zwolniona z VAT: zwolnienie do kwoty 2 mln Euro rocznie

Podstawa zwolnienia: art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.).

Kasa rejestrująca: zwolnienie z obowiązku stosowania

Wariant II: zwolnienie dla drobnych przedsiębiorców

Co jest zwolnione: sprzedaż dokonywana przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Rodzaj zwolnienia: podmiotowe

Kwota przychodu zwolniona z VAT: w przypadku działalności rozpoczynanej 1 stycznia zwolnieniem objęto kwotę 200 tys. zł. W przypadku działalności rozpoczynanej w ciągu roku, kwota jest zmniejszana proporcjonalnie do ilości dni, które pozostały do końca roku (czyli uruchamiając działalność 1 grudnia – tj. w 335-ym dniu roku – dysponujemy tylko dwunastą częścią ww. kwoty, czyli 16,67 tys. zł).

Podstawa zwolnienia: art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.).

Kasa rejestrująca: w 2023 r. limit zwolnienia zamyka się kwotą 20 tys. zł (pomniejszanej proporcjonalnie w odniesieniu do ilości dni pozostałych do końca roku. Uruchamiając działalność np. 1 grudnia – tj. w 335 dniu roku, już przekroczenie kwoty 1667 zł przy sprzedaży na rzecz osób fizycznych (nie prowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych) nakłada na nas obowiązek ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy fiskalnej [link do odpowiedniej zakładki].

Kilka uwag odnośnie VAT

Osoba fizyczna prowadząca #pozarolniczą działalność gospodarczą [link do odpowiedniej zakładki] (czyli taką, która nie wpisuje się z jakiegoś powodu w wariant I), będzie zobowiązana do prowadzenia dziennej ewidencji sprzedaży, celem monitorowania czy nie utraciła zwolnienia z podatku VAT przewidzianego dla drobnych przedsiębiorców. Z momentem przekroczenia limitu obrotów, zwolnienie z opodatkowania traci moc. Utrata przez podmiot zwolnienia spowoduje, iż producent będzie miał obowiązek rozliczania podatku od towarów i usług na zasadach ogólnych.

Rejestracja w podatku VAT będzie się wiązała z pewnymi obowiązkami, w tym m.in. w zakresie:

- prowadzenia ewidencji sprzedaży VAT oraz zakupów VAT,
- sporządzania deklaracji podatkowych,
- wystawiania faktur VAT.

Z drugiej strony, w niektórych sytuacjach, rozliczanie VAT na zasadach ogólnych może być korzystne z uwagi na możliwość odzyskania podatku naliczonego zawartego w wartości dokonanych zakupów towarów i usług.

Należy zauważyć, że zwolnienie z VAT ze względu na „małą kwotę” – tj. do 200 tys. / rok dotyczy również m. in. #agroturystyki [link do odpowiedniej zakładki].

Istotne pojęcia na gruncie VAT:

#produkt rolny:

(a) wszystkie towary pochodzące (będące efektem) z #działalności rolniczej #rolnika ryczałtowego oraz

(b) [wszystko, co zostało wyprodukowane z poszanowaniem regulacji #Rolniczego Handlu Detalicznego [link do odpowiedniej zakładki] – przetwarzanie w sposób inny niż przemysłowy – w tym za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy.

#działalność rolnicza: produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja […] warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią, […] grzybów uprawnych i sadownicza, […] produkcja zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, […] prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym […], a także świadczenie usług rolniczych.

#usługi rolnicze: związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt (z pewnymi wyłączeniami¹).

#rolnik ryczałtowy: dokonuje dostawy #produktów rolnych pochodzących z własnej #działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze i korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie przywołanego powyżej art. 43 ust. 1 pkt 3 (z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych). W uproszczeniu można powiedzieć, że #rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej #działalności rolniczej jest zwolniony z obowiązków, które normalnie przewiduje ustawa VAT. Oznacza to brak obowiązku wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług, składania w urzędzie skarbowym deklaracji vatowskiej oraz dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.

Uwaga: przepisy ustawy o VAT nie wskazują na konieczność posiadania przez rolnika #ryczałtowego własnego gospodarstwa rolnego. Konieczne jest tylko to, aby #rolnik ryczałtowy dokonywał dostawy produktów rolnych z własnej działalności rolniczej lub świadczył usługi rolnicze korzystając ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Tym sposobem ze zwolnienia mogą cieszyć się również m. in. pszczelarze nie posiadający własnego gospodarstwa (o ile nie prowadzą #działu specjalnego produkcji rolnej [link do odpowiedniej zakładki]). Osoby zainteresowane zachęcamy do zapoznania się z treścią interpretacji indywidualnej z 2017 r. [link do serwisu zewnętrznego].

------------

Przypisy:

^[1] usługi rolnicze definiowane są w art. 2 pkt 21) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.). - rozumie się przez nie:
a) usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych (PKWiU ex 01.6), z wyłączeniem usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0),
b) usługi związane z leśnictwem (PKWiU ex 02.40.10), z wyłączeniem patrolowania lasów wykonywanego na zlecenie przez jednostki inne niż leśne (PKWiU ex 02.40.10.3),
c) usługi wspomagające rybactwo (PKWiU ex 03.00.7), z wyłączeniem usług związanych z rybołówstwem morskim (PKWiU 03.00.71.0),
d) wynajem i dzierżawę maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi (PKWiU 77.31.10.0);